Voor de zomer schreef ik een blog over emotionele verwaarlozing in de jeugd en de gevolgen die dat kan hebben die tot in je volwassenheid voort duren.

Ik vermoedde wel dat het een onderwerp was dat veel mensen zou aanspreken, maar toch was de respons die ik kreeg op het artikel overweldigend: op LinkedIn is het inmiddels door bijna 23.000 mensen gelezen en heeft het honderden likes gekregen. Op mijn site is het –na de bijbehorende vragenlijst– de meest bezochte pagina.

Hoe herken je wat er niet was?

Kortom: heel veel mensen herkennen zich in de gevolgen van emotionele verwaarlozing die ik beschreef. Soms weten ze zelf wel wat er mis was in hun jeugd. Maar soms ook niet. Dat komt omdat emotionele verwaarlozing gaat over iets dat er níet was. Namelijk een passende empatische respons op je gevoelens en gedrag. Maar hoe kun je weten wat zo’n respons is, als je die nooit hebt gehad?

Vergelijken met hoe het had moeten zijn

Wat het makkelijker kan maken, is als je kunt vergelijken, een contrast hebt. Als je weet hoe het had moeten zijn, kun je duidelijker zien wat er bij jezelf mist. In de onderstaande lijst, die is gebaseerd op een lijst uit het  boek ‘An adult child’s guide to what’s normal’, van John en Linda Friel,  kun je lezen hoe het er in een ‘gezond gezin’ aan toe gaat:

Er wordt voorzien in ieders behoeften

In een gezond gezin wordt in de behoeften van alle gezinsleden voorzien. Dat betekent dat alle leden van het gezin zich veilig voelen en goed te eten hebben, medische zorg, opleiding en dergelijke. Elk lid van het gezin voelt dat het erbij hoort en dat er aandacht voor hem of haar is. Elk gezinslid voelt zich waardevol en gewaardeerd. Iedereen voelt zich een individu dat fouten mag maken zonder daarvoor beschaamd te worden. Ieder lid mag spelen en plezier hebben.

In gezonde gezinnen weten de leden dat ze buiten de familie moeten kijken om sommige behoeften te vervullen. Ze weten dat vragen om hulp een teken van kracht is in plaats van zwakte.

Gevoelens mogen er zijn

Alle gevoelens mogen geuit worden in een gezond gezin, op een gepaste manier. Er wordt niet gezegd: ‘Stel je niet zo aan’ als je verdrietig bent om iets. Je mag blij en enthousiast zijn zonder dat iemand geïrriteerd zegt: “Doe eens niet zo luidruchtig”. Je gevoelens uiten op een gepaste manier betekent dat er doorgaans geen drama is in een gezond gezin, geen hysterische huilbuien en geen woedeaanvallen.

Individuele gevoelens, behoeften en verlangens worden gerespecteerd, binnen grenzen. Je wordt niet gedwongen te hockeyen omdat vader dat nou eenmaal ook doet, als je liever voetbalt. Als je graag tijd alleen op je kamer doorbrengt mag dat, maar er wordt niet toegestaan dat je je isoleert van de rest van het gezin.

De gezinsleden confronteren elkaar door iets op te merken in plaats van de ander onder druk te zetten of te forceren. Ze weten hoe ze afstand moeten nemen van de problemen van andere familieleden als het een probleem betreft die de persoon alleen zelf kan oplossen

In een gezond gezin uiten de leden hun wensen direct. Ze durven te vragen om wat ze willen en hoeven daarop niet te hinten of eromheen te draaien. Er wordt niet gemanipuleerd door het slachtoffer of de martelaar uit te hangen.

De gezinsleden spreken direct tegen elkaar in plaats van over elkaar te roddelen of elkaar als boodschappers te gebruiken tussen zichzelf en anderen in de familie

Problemen worden opgelost

Als er problemen zijn in het gezin dan worden ze opgelost. Ze worden niet genegeerd en er wordt ook geen ‘probleemveroorzaker’ aangewezen die de schuld voor het probleem moet dragen.

Ook in gezonde gezinnen zijn er mensen die aanleg hebben voor ziekten zoals alcoholisme, depressie, alzheimer’s etc, maar ze gaan er anders mee om dan in niet-gezonde gezinnen. Ze uiten hun gevoelens erover, ze vragen om hulp als dat nodig is en ieder is zich bewust van zijn of haar bijdrage aan het probleem.

De ouders zijn gek op de kinderen.

Ze houden echt van ze en willen ze graag rond zich heen hebben.

In een gezond gezin hebben de leden belangstelling voor elkaar. De ouders vragen aan de kinderen hoe hun dag was. Ze weten waar de kinderen mee bezig zijn, wie hun vrienden zijn, wie hun docenten zijn, of ze die dag een toets hadden etc.

Er wordt geluisterd naar de kinderen, in plaats van dat er tegen ze ‘gepreekt’ wordt.

Er zijn heldere, flexibele grenzen.

De ouders in een gezond gezin hebben vrienden en collega’s met wie ze delen wat ze bezighoudt en wie ze om steun vragen bij problemen, zodat de kinderen niet belast worden met het oplossen van de problemen van de ouders of hun ‘beste vrienden’ hoeven te zijn.

Ieder heeft eigen verantwoordelijkheid

In een gezond gezin is elk lid verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag zodat andere leden niet verstrikt raken in verantwoordelijkheids- of schuldgevoelens over een ander.

De ouders in een gezond gezin zorgen voor zichzelf en voor hun relatie, zodat de kinderen rolmodellen hebben voor een relatie die serieus genomen wordt en die waardevol is.

Advies wordt alleen gegeven wanneer daarom gevraagd wordt en als het gepast is. De kinderen worden ook aangemoedigd om dingen zelf op te lossen en zo nodig er een tijdje mee te worstelen, zodat ze leren dat ze hun ouders niet altijd nodig hebben en zelf hun koers in het leven leren bepalen.

Deze lijst is vast niet compleet. Maar het geeft wel een aardig beeld van hoe gezonde relaties binnen een gezin eruit zien. Je kunt het gebruiken als contrast om meer zicht te krijgen op wat er ontbrak in je eigen jeugd en op welke gebieden.

Heb je aanvullingen op deze lijst of andere opmerkingen? Laat het me weten in de reacties!